Bedrijfsfuncties
Om de producten en diensten te kunnen leveren die door de omgeving gevraagd worden, moeten de waterschappen beschikken over bepaalde bedrijfsfuncties. Een bedrijfsfunctie is een geheel aan competenties en middelen nodig om een omschreven doel te realiseren. Een bedrijfsfunctie kan opgedeeld zijn in subbedrijfsfuncties die nodig zijn om subdoelen te realiseren die gezamenlijk het doel van de overkoepelende bedrijfsfunctie realiseren. Belangrijk bij de afbakening van een bedrijfsfunctie is dat de verantwoordelijkheid voor een bedrijfsfunctie eenduidig belegd kan worden. Een bedrijfsfunctie moet zichzelf kunnen inrichten zonder daarbij afhankelijk te zijn van de inrichting van andere bedrijfsfuncties. Wel kunnen bedrijfsfuncties de diensten van andere bedrijfsfuncties gebruiken om hun eigen doelen te realiseren. Processen kunnen, en zullen vaak, over verschillende bedrijfsfuncties heen gaan. Bedrijfsfuncties moeten dus gericht zijn op samenwerking met andere bedrijfsfuncties.
Het bedrijfsfunctiemodel is een essentieel onderdeel van het geheel aan modellen. Het bedrijfsfunctiemodel wordt gebruikt voor de volgende doeleinden:
Met het model wordt de afbakening van bedrijfsfuncties duidelijk. Een heldere afbakening van bedrijfsfuncties leidt tot grotere flexibiliteit en efficiëntie in uitvoering omdat verantwoordelijkheden helder en effectief belegd zijn. Bij de inrichting van een waterschap dienen de grenzen van de bedrijfsfuncties gerespecteerd te worden. Maar ook bij discussies over in- en outsourcing is de afbakening van bedrijfsfuncties belangrijk. De informatievoorziening houdt rekening met de bedrijfsfuncties in de zin dat een applicatiemodule niet over bedrijfsfunctiegrenzen heen gaat. Door in kaart te brengen welke informatie bedrijfsfuncties van elkaar nodig hebben, is het mogelijk om goede afspraken te maken over informatieuitwisseling en wordt inzichtelijk wat kerngegevens zijn. De koppelvlakken tussen de bedrijfsfuncties geven aan welke informatie functieoverschrijdend is en waarover dus afspraken gemaakt moeten worden rond het delen van informatie. Zo geeft het bedrijfsfunctiemodel focus aan de discussies over informatieuitwisseling en kernregistraties. Door per bedrijfsfunctie te bekijken welke informatievoorziening nodig is voor de uitvoering van die bedrijfsfunctie is het mogelijk de totale informatievoorzieningbehoefte van de waterschappen in kaart te brengen. Door te identificeren wat de overlap is in informatievoorzieningbehoefte tussen bedrijfsfuncties kunnen samenhang en efficiëntie in de informatievoorziening worden geborgd.
Onderstaande bedrijfsfunctiemodel is in mei 2021 opgesteld volgens de WILMA-stijlgids en vervangt de eerdere versies. Een meer gedetailleerd bedrijfsfunctiemodel, waarin ook een aantal subfuncties is onderkend is te vinden op deze pagina Bedrijfssubfuncties
De primaire functies van een waterschap zijn direct af te leiden uit de wettelijke taakstelling van de waterschappen:
- Schoon water
- Veiligheid
- Voldoende water
Deze taken worden geleverd middels de bedrijfsfuncties Waterkeringenbeheer, Watersysteembeheer en Waterketenbeheer. Daarnaast voeren sommige waterschappen de bedrijfsfunctie Wegennetbeheer uit. Meer informatie over deze bedrijfsfuncties en onderliggende werkprocessen kun je vinden op de pagina over Assetmanagement.
Om deze functies te kunnen uitoefenen moet een waterschap beschikken over een fysieke infrastructuur (watersysteem, waterkeringen, zuiveringstechnische werken en wegen). Deze infrastructuur moet bediend en in de juiste staat gehouden worden om aan de taakstelling van het waterschap te kunnen voldoen.
Indien zich onverwachte gebeurtenissen voordoen die een acuut gevaar vormen voor de ‘veiligheid’, ‘schoonheid’ of ‘hoeveelheid’ van het water, dan is het waterschap verantwoordelijk voor het afwenden van dat gevaar. Hiervoor is de bedrijfsfunctie Calamiteitenzorg bedoeld.
Om het gebruik van en veranderingen in de fysieke infrastructuur in goede banen te leiden, stelt het waterschap kaders op waarbinnen het gebruik, bediening en onderhoud kan plaatsvinden (zoals verordeningen en vergunningen) en handhaaft deze. Dit wordt gerepresenteerd in de bedrijfsfunctie Regulering.
Het waterschap voert deze taken uit voor de gemeenschap en werkt daarin samen met andere partijen. Deze relaties zijn van invloed op de manier waarop het waterschap haar diensten levert (taken uitvoert). De bedrijfsfunctie Relatiebeheer is verantwoordelijk voor het in goede banen leiden van de contacten met de verschillende partijen.
De primaire bedrijfsfuncties worden enerzijds bestuurd en anderzijds gefaciliteerd. Naast de Besturende functies, wordt de uitvoering van de primaire functies ondersteund door Ondersteunende functies.
In onderstaande tabel zijn de bedrijfsfuncties beschreven. Omdat het bij bedrijfsfuncties om het "wat" gaat, zijn ze gedefinieerd in termen van het doel waar ze verantwoordelijk voor zijn.
| Element | Beschrijving | Elementtype |
|---|---|---|
| Administratieve ondersteuning | Het bieden van ondersteuning bij administratieve taken. | BusinessFunction |
| Belastingheffing | Het genereren van de primaire financiële middelen voor het uitvoeren van de taken middels het opleggen van aanslagen aan burgers en bedrijven. | BusinessFunction |
| Beleid en architectuur | Het vertalen van de strategie in meer concrete doelstellingen, uitgangspunten en plannen. | BusinessFunction |
| Besturende bedrijfsfuncties | De besturende bedrijfsfuncties zijn ervoor verantwoordelijk dat door het plannen, doen uitvoeren, verantwoorden en bijsturen/gericht beïnvloeden van activiteiten de doelstellingen van het waterschap gerealiseerd worden. | Grouping |
| Bestuursondersteuning | Administratieve en planmatige ondersteuning van het besluitvormingsproces van bestuur en hoger management. | BusinessFunction |
| Calamiteitenzorg | Het voorbereiden op gebeurtenissen, al dan niet plotseling optredend, met zodanig ernstige gevolgen voor waterkering, waterbeheersing en/of waterkwaliteit, dat het noodzakelijk kan zijn af te wijken van het bestuurlijk vastgestelde beleid en/of gangbare procedures of beslissingen te nemen, waarin het vastgestelde beleid niet voorziet. | BusinessFunction |
| Communicatie | Het ervoor zorgdragen dat de organisatie zich op de juiste wijze uit naar interne en externe relaties en het uitvoeren van het communicatiebeleid. | BusinessFunction |
| Financieel management | Het zorgdragen en beheren van alle financiële stromen en posities. | BusinessFunction |
| Gegevensmanagement | Het geheel van activiteiten om in het waterschap op het juiste moment over de juiste gegevens van de juiste kwaliteit te beschikken. | BusinessFunction |
| Huisvesting en facilitair beheer | Het verlenen van vastgoed gerelateerde diensten, parkeerdiensten en nutsdiensten (gas, water en licht), de planning daarvan en het onderhoud daarop. | BusinessFunction |
| IT-management | Het ervoor zorgen dat IT-systemen (ICT-infrastructuur en applicaties) beschikbaar komen en optimaal blijven functioneren. | BusinessFunction |
| Informatiemanagement | Het zorgdragen voor een toekomstvaste inrichting van de informatievoorziening en het ontwikkelen en uitvoeren van informatiebeleid. | BusinessFunction |
| Inkoop- en contractmanagement | Het verwerven van middelen (goederen, diensten of werken) en het bewaken van de afspraken hierover met de leverancier. | BusinessFunction |
| Juridische ondersteuning | Het bieden van advies en ondersteuning op het gebied van wet- en regelgeving. | BusinessFunction |
| Ondersteunende bedrijfsfuncties | De ondersteunende bedrijfsfuncties zorgen er voor dat de primaire en besturende functies goed kunnen worden uitgevoerd | Grouping |
| Organisatiemanagement | Het managen van de dagelijkse operatie en werken aan het identificeren van verbeterpunten en het realiseren van verbetermaatregelen vanuit dagelijkse operatie. | BusinessFunction |
| Personeelsmanagement | Het ervoor zorgen dat competente medewerkers beschikbaar zijn, dat contractuele verplichtingen met medewerkers worden nagekomen, dat medewerkers zich kunnen ontwikkelen en ontplooien en het ontwikkelen en uitvoeren van personeelsbeleid. | BusinessFunction |
| Primaire bedrijfsfuncties | De primaire bedrijfsfuncties van een waterschap zorgen er voor dat de producten en diensten van de onderneming worden gerealiseerd | Grouping |
| Regulering en stimulering | Het beperken van ongewenste invloeden van de omgeving op de infrastructuur van de waterschappen en het aanmoedigen van gewenste invloeden. | BusinessFunction |
| Relatiebeheer | De bedrijfsfunctie Relatiebeheer is ervoor verantwoordelijk dat het contact met externe relaties wordt onderhouden en benut. | BusinessFunction |
| Strategie en sturing | Het ontwikkelen van een visie en het inrichten en bewaken van de organisatie en haar besturing. | BusinessFunction |
| Vaarwegennetbeheer | Vaarwegbeheer is de formele zorg voor het in stand houden van vaarwegen voor de (beroeps)scheepvaart. | BusinessFunction |
| Verandermanagement | Het bepalen en managen van grotere veranderingen zodat maximaal wordt bijgedragen aan de doelstellingen. | BusinessFunction |
| Waterkeringenbeheer | Het beschermen van Nederland tegen overstromingen. | BusinessFunction |
| Waterketenbeheer | Het zuiveren van ontvangen water. | BusinessFunction |
| Watersysteembeheer | Het er voor zorgen dat de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlakte- en grondwater voldoen aan de gestelde normen. | BusinessFunction |
| Wegennetbeheer | Het in staat houden of brengen van wegen, zodat kan worden voldaan aan de bepalingen ten aanzien van doelmatige ontsluiting en verkeersveiligheid en -regeling. | BusinessFunction |
Het model is gebaseerd op de volgende bronnen:
- de vorige versie van de WILMA zoals beschikbaar via archiefweb (ga naar april 2019)
- de WIA
- de GEMMA voor met name de niet primaire functies
- de HORA
- input van waterschappen (zie Best practices waterschappen)
De bedrijfsfuncties bepalen wat de informatiebehoefte is en vormen in die zin de kapstok voor de informatievoorziening. Dit is verder uitgewerkt in het Bedrijfsobjectmodel.