Gegevensmanagement; binnen de NORA, GEMMA en WILMA samenwerken aan een goede informatiehuishouding

Auteur: Wim Stolk, Roel van den Berg

1 juli 2020

Gegevensmanagement, ofwel: de informatiehuishouding, gaat over het op de juiste manier ophalen, verwerken, borgen en vernietigen van gegevens binnen een organisatie. Goed gegevensmanagement zorgt ervoor dat organisaties voor al hun werkzaamheden steeds de juiste informatie voorhanden hebben.

In deze blog vertellen Wim Stolk van de NORA en Roel van den Berg van de WILMA over gegevensmanagement bij de Nederlandse overheid en bij de waterschappen.

Wim Stolk, adviseur informatiemanagement voorzitter expertgroep gegevensmanagement NORA en GEMMA

Roel van den Berg, technisch manager Het Waterschapshuis en WILMA

Naast adviseur gegevensmanagement ben ik ook voorzitter van de expertgroep Gegevensmanagement NORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur) en GEMMA (Gemeentelijke Model Architectuur). Gedeelde ambitie Sinds 2017 zijn we in de NORA bezig met het definiëren van gegevensmanagement voor de (Rijks)overheid met een brede vertegenwoordiging van overheidspartijen, denk aan de Belastingdienst, de UWV, DUO, DICTU, VNG en nog vele andere organisaties: we hebben een gedeelde ambitie om onze basis op orde te krijgen als het gaat om de informatiehuishouding. De toepassingen zijn divers: de ene partij gebruikt het om AVG-compliant te zijn, de volgende gebruikt het in het uitvoeren van de BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid), veel partijen gebruiken het om een fundament te leggen voor datagedreven werken. Bestuurders hebben immers de juiste stuurcijfers nodig. Omdat nog niet alle overheidslagen vertegenwoordigd zijn in het NORA-overleg, breng ik ons werk op verschillende manieren onder de aandacht. Ik bezoek bijvoorbeeld symposia, en architectuuroverleggen, maar de NORA-gebruikersraad is ook een logische plek om te vertellen waar we mee bezig zijn en waar we nu staan. NORA-Gebruikersraad Tijdens het overleg van de NORA-gebruikersraad in februari vertelde ik welke richtlijnen we afgelopen jaar hebben ontwikkeld, hoe we deze hebben uitgedragen en wat onze agenda is voor 2020. Het overleg is deels technisch en strategisch ingericht: in 2020 zullen we niet alleen het gegevensmanagement framework oplijnen naar het vijflaagsmodel, maar ook een aansluiting zoeken op het Nationale Semantische Vlak en daarmee nadrukkelijk de verbinding zoeken met (linked) data op het web en bijvoorbeeld de stelselplaat basisregistratiegegevens. De grootste vernieuwing zit waarschijnlijk in de omschrijving van de gegevenskwaliteit. Gelukkig zijn niet alle onderwerpen strategisch en gaat het ook over het toepassen van gegevensmanagement in het primaire proces om de directe toegevoegde waarde duidelijk te maken. Hiermee doel ik ook op de beschikbaarheid van gegevens en op de kwaliteit ervan. Verder is het interessant om te kijken hoe we omgaan met eigenaarschap van gegevens en met taakverdelingen die hiermee samenhangen. Uitgestoken hand Ik sluit zo’n presentatie altijd af met de uitgestoken hand om aan te sluiten op deze definitie en omschrijving van gegevensmanagement. En afgelopen keer trof ik daar Roel van den Berg, aanwezig namens het Waterschapshuis en de WILMA… En dan hoop ik altijd dat die kennismaking tot meer leidt….

Als technisch manager bij Het Waterschapshuis is het mijn taak om samen met het team WILMA (Wilma staat voor Waterschap Informatie en Logisch model) vorm te geven aan de referentiearchitectuur voor de waterschappen. Referentiearchitectuur Een referentiearchitectuur voorziet in gemeenschappelijke kaders en richtlijnen voor de waterschappen als basis voor informatievoorziening. De ontwikkeling van een referentiearchitectuur moet ertoe leiden dat waterschappen (en de waterschappers) zoveel mogelijk dezelfde taal spreken. Dat is met de uitdagingen waar de waterschappen tegenwoordig voor staan van essentieel belang. Community gegevensmanagement Maar hoe kom je nu met zoveel variabelen tot bruikbare kaders en richtlijnen voor goed gegevensmanagement? We willen bij Wilma Online geen ‘regels’ opleggen van buitenaf. Daarom hebben we een community gegevensmanagement opgezet. In deze community zitten zowel waterschappers vanuit de informatiehoek als waterschappers die zich dagelijks bezig houden met gegevensmanagement binnen hun waterschap. Samen met hen gaan we op zoek naar antwoorden. Stip aan de horizon Vertrekpunt van onze gezamenlijke reis was het definiëren van de term gegevensmanagement. Vervolgens formuleerden we onze stip aan de horizon. Hoe gaan we ervoor zorgen dat de waterschappen zoveel mogelijk op dezelfde manier werken als het gaat om gegevensmanagement? We besloten om de komende tijd best practices neer te zetten. Zo kunnen we samen leren. NORA en GEMMA, tenzij… Overigens is het niet zo dat we het wiel helemaal opnieuw moeten uitvinden. We kunnen bijvoorbeeld veel overnemen uit de NORA, die zich landelijk richt op de publieke sector. Een tweede bron is de GEMMA, de gemeentelijke referentiearchitectuur. Om verder in de wereld van het gegevensmanagement te duiken, werd ik actief lid van de NORA-gebruikersraad. In februari 2020 (net voor de coronacrisis) hadden we onze laatste fysieke bijeenkomst. Geheel toevallig zat ik daar naast Wim Stolk, voorzitter van de expertgroep gegevensmanagement NORA en GEMMA. Wim gaf die dag een presentatie over gegevensmanagement binnen NORA. Daarbij riep hij alle overheidsbestuurslagen op tot samenwerking. En dat klonk mij natuurlijk als muziek in de oren...

In komende blogs op Wilma Online en berichtgeving via LinkedIn nemen wij je mee in de vervolgstappen van gegevensmanagement bij de WILMA.

Zie ook: Alle blogs

Het geheel van activiteiten om in het waterschap op het juiste moment over de juiste gegevens van de juiste kwaliteit te beschikken.

Een groepering van bedrijfsobjecten die te maken hebben met gegevensmanagement

Een organisatie is een collectief van professionals dat samenwerkt aan hetzelfde doel.

Het geheel van activiteiten om in het waterschap op het juiste moment over de juiste gegevens van de juiste kwaliteit te beschikken.

Een groepering van bedrijfsobjecten die te maken hebben met gegevensmanagement

De Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) bevat principes, beschrijvingen, modellen en standaarden voor het ontwerp en de inrichting van de overheid.

Waterschaps Informatie en Logische Model Architectuur (WILMA). De waterschappen willen beter en efficiënter samenwerken met elkaar en in de keten. Concrete kaders helpen bij het sturen van gemeenschappelijke ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld de Omgevingswet. Architectuur is een strategisch hulpmiddel bij het opzetten en (continu) doorontwikkelen van de informatiehuishouding van een organisatie.

Het zorgdragen voor een toekomstvaste inrichting van de informatievoorziening en het ontwikkelen en uitvoeren van informatiebeleid.

'GEMMA' staat voor de 'GEMeentelijke Model Architectuur': de referentiearchitectuur voor Nederlandse gemeenten.

De Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) bevat principes, beschrijvingen, modellen en standaarden voor het ontwerp en de inrichting van de overheid.

Bewerkstelligen dat vastgesteld beleid in de fysieke leefomgeving nageleefd wordt.

De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) is een Europese verordening (dus met rechtstreekse werking) die de regels voor de verwerking van persoonsgegevens door particuliere bedrijven en overheidsinstanties in de hele Europese Unie standaardiseert.

Het basisnormenkader voor informatiebeveiliging binnen alle overheidslagen (Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen).

Het basisnormenkader voor informatiebeveiliging binnen alle overheidslagen (Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen).

Een verzameling activiteiten die in samenhang plaatsvinden, gericht op een beoogd resultaat en met een zekere mate van herhaalbaarheid.

(1) Een bepaalde toestand die men in de toekomst wil bereiken. (2) Een te bereiken effect (een verandering, verbetering, vernieuwing) waarop men zich in het kader van een project richt.

De informatievoorziening is het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op het invullen van de informatiebehoefte met gegevens en functionaliteit, zoals die volgt uit de bedrijfsprocessen van de organisatie.

Een waterschap (in Nederland soms ook hoogheemraadschap genoemd) is een regionaal overheidsorgaan dat bestuurlijk verantwoordelijk is voor de waterhuishouding in een gebied.

Ondersteunen van ketenpartners bij de uitvoering van hun taken volgens afspraken.